Podsumowanie wyników badania ankietowego dotyczącego skali eksportu sektora MŚP Województwa Podlaskiego oraz skali wsparcia udzielonego dla sektora MŚP przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
Suwałki, dnia 10.12.2021 r.
Agencja Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach przeprowadziła badania ankietowe na próbie 120 swoich klientów z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP).
Badanie dotyczyło dwóch kluczowych zagadnień:
- - skali eksportu i ekspansji na rynki zagraniczne
- - wsparcia udzielonego przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego dla podmiotów z sektora MŚP
Badanie przeprowadzono za pomocą narzędzia badawczego – ankiety dostarczonej bezpośrednio do CEO przedsiębiorstwa, zawierającej zestaw 9 pytań: 3 pytań zamkniętych i 6 pytań otwartych.
Wzór ankiety przedstawiono w załączniku 1 do niniejszego opracowania.
Formularze ankietowe dystrybuowano wśród klientów „ARES”-u kilkoma kanałami:
Wysyłka przez e-mail
Opublikowanie na stronie internetowej
Dołączenie kopii papierowej bezpośrednio podczas spotkań z klientami
Czas realizacji badania to 10.12.2021 – 16.12.2021 r.
Dzięki znacznej mobilizacji wśród klientów Agencji Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach udało się zebrać 120 wypełnionych ankiet, co oznacza, iż posiadamy miarodajne dane na temat bardzo dużej grupy eksporterów z subregionu suwalskiego z sektora MŚP.
Zebrane wyniki można więc uznać za reprezentatywne.
PYTANIE 1: Jaki jest główny profil działalności Państwa firmy
Głównymi klientami przebadanymi przez Agencję Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach byli przedstawiciele sektorów:
- - Rolnictwo – 23%
- - Transport – 20%
- - Produkcja maszyn – 16,7%
- - Usługi informatyczne – 13,3%
- - Produkcja mebli – 11,7%
- - Produkcja sprzętu elektrycznego – 10%
- - Wynajem i zarządzanie nieruchomościami – 5%
Pod pojęciem „Rolnictwo” należy rozumieć m.in. handel płodami rolnymi, środkami ochrony roślin, nasionami czy nawozami. Produkcję płodów rolnych, środków ochrony roślin, nasion, nawozów, mleka i przetworów mlecznych, mięsa i przetworów mięsnych.
Pod pojęciem „Transport” należy rozumieć m.in.: spedycje, przewóz towarów samochodami towarowymi, osobowymi i koleją. Przewóz osób.
Pod pojęciem „Produkcja maszyn” należy rozumieć mało- i średnioseryjną produkcję maszyn przemysłowych na zamówienie, indywidualnych rozwiązań technicznych, budowę urządzeń i maszyn przemysłowych, produkcję sterowników, produkcję specjalnych urządzeń kontrolno-pomiarowych.
Pod pojęciem „Usługi informatyczne” należy rozumieć świadczenie usług z zakresu programowania, hostingu, zabezpieczania i analizy danych, budowania aplikacji, budowania stron internetowych, bezpieczeństwa IT, zarządzania siecią
Pod pojęciem „Produkcja mebli” należy rozumieć produkcję mebli kuchennych, ogrodowych, domowych, produkcję szaf, produkcję mebli branżowych, metalowych, produkcji mebli na wymiar, handlu ww. produktami
Pod pojęciem „Produkcja sprzętu elektrycznego” należy rozumieć produkcję elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, takiego jak: lodówki, chłodziarki,; zamrażarki,; zmywarki,; pralki i suszarki, produkcję urządzeń wytwarzających energię elektryczną, · produkcję aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej, produkcję elektrycznego sprzętu oświetleniowego i sygnalizacyjnego.
Pod pojęciem „Wynajem i zarządzanie nieruchomościami” należy rozumieć kupno i sprzedaż nieruchomości w tym budynków gospodarczych, mieszkań, domów, działalność deweloperską, działalność wynajmu nieruchomości, działalność pośrednika nieruchomości, działalność biura nieruchomości, działalność związana z obsługą rynku nieruchomości wykonywana na zlecenie.
PYTANIE 2: Ile osób zatrudnia Państwa firma
Ze względu na otwarty charakter pytania Agencja Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach zdecydowała pogrupować odpowiedzi w następujący sposób, by ułatwić ich analizę:
0 pracowników - 12,8%
Od 1 do 5 pracowników - 31,9 %
Od 6 do 9 pracowników - 17%
Od 10 do 25 pracowników - 21,3%
Od 26 do 49 pracowników - 10,6%
Powyżej 50 pracowników - 6,4%
Zdecydowanie dominującą jest tutaj grupa mikroprzedsiębiorców, którzy zatrudniają od 1 do 5 pracowników.
Zaledwie nieco ponad 6 proc. ankietowanych klientów jest średnimi przedsiębiorstwami.
Co warte jest podkreślenia 12,8 proc. klientów działa jako jednoosobowa działalność, bez zatrudniania etatowych pracowników.
Z przeprowadzonych badań wynika, że największe zatrudnienie posiadają przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją. Średnie zatrudnienie zaobserwowaliśmy w transporcie i rolnictwie, a najmniejsze w usługach informatycznych i pośrednictwie sprzedaży nieruchomości.
Agencja Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach nastawiona jest w głównej mierze na sektor MŚP w związku z tym w badaniu nie znajdują się przedstawiciele największych firm regionu.
PYTANIE 3: Czy Państwa firma prowadzi działalność eksportową?
Niemal 40 proc. ankietowanych w ogóle nie prowadzi działalności eksportowej, opierając się wyłącznie na rynku wewnętrznym. W głównej mierze są to najmniejsze przedsiębiorstwa, które albo nie zatrudniają pracowników, albo są w przedziale zatrudnienia 1-5 etatów.
Największą grupę stanowią usługi, w tym usługi informatyczne czy zarządzanie nieruchomościami. Największymi eksporterami są firmy zajmujące się produkcją.
Co ciekawe, firmy transportowe uważają, że świadczą usługi eksportowe poprzez transport towarów i przewóz osób. Agencja Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w Suwałkach sprawdziła ich deklaracje i okazało się, że część przedsiębiorców myliła trasy wyjazdów swoich kierowców z eksportem. W efekcie, musieliśmy zmienić wyniki badań (przedstawione powyżej są już po zmianach dokonanych przez „ARES”).
Bardzo dużym eksportem wykazuje się branża rolnicza. Dotyczy to w głównej mierze handlu płodami rolnymi i nawozami. Branża ta skupuje na terenie subregionu suwalskiego płody rolne od małych i średnich dostawców, magazynuje je, a następnie sprzedaje do krajów trzecich.
PYTANIE 4: Jeżeli tak – proszę wskazać rynki zagraniczne, na których działalność jest prowadzona
Głównym kierunkiem przedsiębiorców są rynki wschodnie. Wynika to z kilku czynników. Po pierwsze bliskość granicy spowodowała, że jest to naturalny kierunek ekspansji.
Drugim kryterium jest kwestia wymaganej od przedsiębiorców jakości towarów i usług. Kierunek wschodni jest zdecydowanie mniej wymagający niż kierunek zachodu Europy.
Trzecim kryterium jest kwestia konkurencyjności. Na rynki wschodnie jest – mimo kłopotów politycznych – o wiele łatwiej wejść i utrzymać się na nich, niż na nasyconych kierunkach zachodnich.
Czwartym motywem jest marżowość i zyskowność. Rynki wschodnie generują wyższą marże przy niższych kosztach stałych przedsiębiorstw.
Piątym kryterium jest transport i logistyka. Bliskość granicy powoduje, że koszty są niższe.
PYTANIE 5: Jeżeli nie – czy Państwa firma planuje rozpocząć działalność eksportową w ciągu najbliższych 5 lat?
Tylko niewielka część badanych przedsiębiorców deklaruje chęć wyjścia na rynki zewnętrzne. Wynika to z kilku powodów.
Głównym jest wielkość przedsiębiorstwa. Zdecydowanie niechętni szukania zagranicznych partnerów handlowych są właściciele przedsiębiorstw, które nie zatrudniają pracowników bądź zatrudniają niewielką ich liczbę (od 1 do 5).
Drugim czynnikiem jest brak możliwości produkcyjno-usługowych. Przedsiębiorstwa są zbyt małe, by obsłużyć większą liczbę klientów.
Trzecim powodem jest brak znajomości prawodawstwa w danych krajach. Przedsiębiorcy nie wiedzą, z kim mogą się skontaktować, by otrzymać odpowiednią pomoc prawno-ekspercką. Koszty zatrudnienia bądź wynajmu usług prawnych w danym kraju przewyższają potencjalny zysk z wejścia na nowy rynek.
Przedsiębiorcy również boją się, gdyż nie znają danego rynku. Jego specyfiki, uwarunkowań kulturowych, dostępności do środków pomocowych. Nie mają podstawowej wiedzy o potencjalnie korzystnych dla nich rynkach. Brak jest wsparcia eksportu z zewnątrz.
PYTANIE 6: Jeżeli Państwa firma planuje działalność eksportową – proszę wskazać rynki zagraniczne, na których planowana jest działalność.
Większość przedsiębiorców, którzy deklarują chęć ekspansji na rynki zagraniczne zdecydowanie wybiera kierunek wschodni.
Przedsiębiorcy chcący wejść na rynki wschodnie motywują to kilkoma powodami. Istotnym czynnikiem jest fakt, że ich bezpośrednia konkurencja już weszła na rynki wschodnie i odnosi na nich sukces.
Drugim powodem jest bliskość rynków wschodnich. Z deklaracji przedsiębiorców wynika również, że rynki wschodnie mogą dać wyższą marżowość przy niższych kosztach stałych i niższej oczekiwanej jakości produktów / usług.
Niepokojącym jest fakt, że olbrzymia część przedsiębiorców w ogóle nie zamierza interesować się rynkami zagranicznymi. Wynika to z niewiedzy, braku wsparcia eksportu przez samorząd i rząd.
PYTANIE 7: Czy Państwa firma korzysta ze wsparcia władz województwa w prowadzonej działalności eksportowej?
Ankietowani przedsiębiorcy w zdecydowanej większości nie korzystali ze wsparcia władz województwa podlaskiego. Bardzo często z braku wiedzy o dostępnych środkach pomocowych oferowanych przez poszczególne instytucje.
Niewystarczająca jest promocja dostępnych środków. Wśród lokalnych przedsiębiorców brak jest świadomości. Nie zdają sobie sprawy, że aplikowanie o środki jest proste, a oni sami mogą otrzymać pomoc administracyjną.
Wśród korzystających ze środków pomocowych przeważają największe podmioty, które i bez nich bardzo dobrze radzą sobie na rynku. Niektórzy zatrudniają profesjonalne firmy zajmujące się obsługą środków zewnętrznych.
Przedsiębiorstwa otrzymujące wsparcie zewnętrzne poszerzają przepaść między nimi, a najmniejszymi podmiotami, które nie radzą sobie z pozyskiwaniem środków zewnętrznych. W związku z tym duzi rosną jeszcze szybciej, a mali stają się jeszcze mniejsi.
PYTANIE 8: Jakiego rodzaju było to wsparcie?
Zdecydowana większość ankietowanych przyznała, że korzysta z preferencyjnych kredytów obrotowych. W głównej mierze są to największe przedsiębiorstwa, które w taki sposób radzą sobie ze zwiększeniem produkcji i zwiększeniem eksportu.
Gross tych firm są to przedsiębiorstwa produkcyjne. Najmniej jest firm z branży IT oraz usługowej.
Co ciekawe, spora część przedsiębiorców uważa, że nie tylko bezpośrednie wsparcie finansowe jest istotne. Część oczekuje przygotowywania spotkań B2B, na których mogą pozyskać nowych kontrahentów.
PYTANIE 9: Jakiego rodzaju wsparcia ze strony władz województwa Państwa firma oczekuje najbardziej w zakresie prowadzonej działalności eksportowej?
Przedsiębiorcy z branży produkcyjnej najbardziej zainteresowani są ułatwieniem w dostępności gotówki. Interesują ich preferencyjne kredyty obrotowe. Nie są na tyle duzi, by móc wynegocjować odpowiednie warunki w instytucjach finansowych. Jednocześnie nie posiadają własnego kapitału na rozwój przedsiębiorstwa.
Duża część badanych oczekuje wsparcia eksportu poprzez działania promocyjne, marketingowe i reklamowe. Nawet niekoniecznie ich przedsiębiorstwa, ale bardziej marki „made in Poland” czy „made in Podlaskie”. Oczekują wspólnych wyjazdów na targi, konferencje, kongresy z władzami samorządowymi.
Część z nich oczekuje przygotowania spotkań B2B z kontrahentami zagranicznymi. Zarówno na terenie województwa podlaskiego jak i spotkań na zewnątrz.
Najmniej zainteresowana działaniami wspierającymi eksport jest branża nieruchomości, a najbardziej branże produkcyjne i rolnicza.